Grammatica voor gevorderden: De aanvoegende wijs (Konjunktiv)

door

De aanvoegende wijs, bekend als “Konjunktiv” in het Duits, is een cruciaal aspect van de grammatica voor gevorderden. In dit artikel gaan we in op de verschillende vormen van de aanvoegende wijs, het gebruik ervan en geven we voorbeelden om de toepassing ervan te illustreren.

 

Wat is de aanvoegende wijs?

De aanvoegende wijs drukt hypothetische situaties, wensen, verlangens, mogelijkheden of onzekerheid uit. Hij wordt vaak gebruikt in verslagen, formeel taalgebruik en beleefde verzoeken. In het Duits zijn er twee hoofdvormen van de aanvoegende wijs: Konjunktiv I en Konjunktiv II.

 

Konjunktiv I

Konjunktiv I wordt vooral gebruikt in de indirecte rede, in verslagen en formele contexten. Het wordt gevormd door de werkwoordsuitgangen te veranderen. Hier zijn de basisregels voor het vormen van Konjunktiv I:

  1. Voor regelmatige werkwoorden wordt de Konjunktiv I gevormd door specifieke uitgangen toe te voegen aan de stam van de infinitief.

    • Voorbeeld:
      • Infinitief: spielen (om af te spelen)
      • Konjunktiv I: ich spiele, du spielest, er/sie/es spiele, wir spielen, ihr spielt, sie spielen

  2. Voor onregelmatige werkwoorden zijn de Konjunktiv I vormen vaak afgeleid van de derde persoon enkelvoud (er/sie/es) van de tegenwoordige tijd.

    • Voorbeeld:
      • Infinitief: sein (wordt)
      • Konjunktiv I: ich sei, du seist, er/sie/es sei, wir seien, ihr seiet, sie seien

 

Konjunktiv II

Konjunktiv II wordt gebruikt voor hypothetische situaties, onwerkelijke omstandigheden en beleefde verzoeken. Het wordt ook gebruikt in gerapporteerde spraak wanneer de gerapporteerde uitspraak in strijd is met de werkelijkheid. Hier zijn de basisregels voor het vormen van Konjunktiv II:

  1. Voor zwakke werkwoorden wordt het Konjunktiv II gevormd door specifieke uitgangen toe te voegen aan de stam van de infinitief.

    • Voorbeeld:
      • Infinitief: machen (maken/doen)
      • Konjunktiv II: ich machte, du machtest, er/sie/es machte, wir machten, ihr machtet, sie machten

  2. Voor sterke werkwoorden zijn de Konjunktiv II vormen vaak afgeleid van de preterite (enkelvoudig verleden) tijd.

    • Voorbeeld:
      • Infinitief: gehen (om te gaan)
      • Konjunktiv II: ich ginge, du gingest, er/sie/es ginge, wir gingen, ihr ginget, sie gingen

 

Gebruik van de aanvoegende wijs

De aanvoegende wijs wordt vaak gebruikt in verschillende contexten:

  • Beleefde verzoeken en suggesties.
  • Hypothetische of denkbeeldige situaties.
  • Twijfel, onzekerheid of ongeloof uitdrukken.
  • Rapporteren wat iemand anders zei.
  • In bepaalde vaste zinnen en idiomatische uitdrukkingen.

Voorbeelden

  1. Beleefd verzoek:

    • Können Sie mir bitte helfen? (Kunt u me alstublieft helpen?)

  2. Hypothetische situatie:

    • Wenn ich reich wäre, würde ich um die Welt reisen. (Als ik rijk was, zou ik de wereld rondreizen).

  3. Twijfel uiten:

    • Er behauptet, er habe das Buch gelesen. (Hij beweert dat hij het boek heeft gelezen.)

  4. Rapportage toespraak:

    • Er sagte, er sei krank. (Hij zei dat hij ziek was.)

  5. Vaste zin:

    • Es lebe die Freundschaft! (Lang leve de vriendschap!)